Juta

Do rodzaju juta z rodziny lipowatych należą roczne rośliny włókniste. Liczy on 40 gatunków, rozprzestrzenionych w tropikalnych rejonach Azji, Afryki, Ameryki Południowej i Australii. Na dużą skalę uprawia się tylko dwa gatunki: jutę warzywną. W ZSRR uprawia się jutę warzyw¬ną (Azja Środkowa, Mołdawia, Ukraina)..
Rośliny juty warzywnej mają wzniesioną, obłą, mało rozgałę¬zioną łodygę wysokości 3,5—4 m, korzeń palowy, rozgałęziony. Liście skrętoległe, owalnolancetowate, brzegiem piłkowane, z dwo¬ma długimi, kolcowatymi wyrostkami u podstawy blaszki liścio¬wej, której długość wynosi 5—12 cm, szerokość 2—6 cm. Kwiaty drobne, żółte, 5-krotne, obupłciowe, osadzone pojedynczo lub po 2—3. Kwitnienie cyklami w ciągu 2,5 miesiąca. Roślina samopyl- na. Owoc — wydłużona, cylindryczna (długości 5—10 cm), żeber- kowana, otwierająca się po dojrzeniu torebka z wyciągniętym wierzchołkiem. Nasiona liczne, trójgraniaste, malachitowej bar¬wy, rzadziej brązowe, drobne. Masa 1000 nasion 1,5—2 g. Dojrzałe nasiona zawierają do 14% tłuszczu, są trujące. Gatunek ten nie jest znany w stanie dzikim. Jest to roślina krótkiego dnia, nie znosząca przymrozków. Sieje się ją przeważnie dwurzędowymi pasami z międzyrzędziami szerokości 60 i 10—12 cm, na plan¬tacjach nasiennych — w rzędy oddalone o 60 cm. Ilość wysiewu przy uprawie na włókno 12—14 kg, przy uprawie na nasiona 6 kg na 1 ha. Pielęgnowanie polega na spulchnianiu gleby, dokarmianiu i nawadnianiu roś¬lin.
Ojczyzną juty są Indie, gdzie po raz pierwszy wprowadzono ją do uprawy. W Rosji w sześć¬dziesiątych i siedemdziesiątych łatach XIX w. podjęto bezowocne próby aklimatyzacji. Znaczenia produkcyjnego roślina ta nabrała dopiero za władzy radzieckiej. Juta daje w Azji Środkowej plon 9—10 t suchych łodyg z 1 ha (włókno stanowi 30—40% masy łodyg).
Juta jest rośliną włóknistą o światowym znaczeniu (włókna łykowe tworzą się z protofloemu). Włókno używane jest głównie do wyrobu worków. Dzięki wysokiej higroskopijności stanowi ono wyjątkowo cenny materiał na worki przeznaczone dla cukru i innych towarów spożywczych. Służy także do produkcji tkanin dekoracyjnych i obiciowych, brezentu, słabo pęczniejących w wodzie lin i sznurów. W krajach tropikalnych uprawia się czasem jutę jako roślinę warzywną, której liście spożywane są podobnie jak szpinak.
Znaczenie lecznicze mają nasiona zawierające glikozydy korchorozyd i olitorozyd. Kardiotoniczny glikozyd korchorozyd, otrzymywany z nasion juty warzywnej, stosowany jest przy niewydol¬ności sercowona-czyniowej z zaburzeniami krążenia krwi, zwłaszcza przy obniżeniu napięcia mięśnia sercowego oraz występo¬waniu częstoskurczu i arytmii, przy reumatycznych wadach serca, płucno-sercowej niewydolności i innych przypadkach wymagają¬cych zastosowania glikozydów nasercowych. Olitorozyd jest dru¬gim glikozydem nasercowym pozyskiwanym z nasion juty warzywnej i pod względem właściwości farmakologicznych zbliżonym do strofantyny. Stosuje się go przy ostrej i przewlekłej niewydolności sercowonaczyniowej, zwłaszcza u chorych z reumatyczną wadą serca i stwardnieniem włóknistym.
Z innych uprawianych gatunków juty znaczenie lecznicze mają juta kanciasta (cała roślina) i juta torebkowa (C. capsularis). Ta druga została wprowadzona do uprawy przed przeszło 200 laty w dolinie Gangesu i Bramaputry. Stała się przedmiotem handlu światowego od czasów wojny krymskiej (1854—1855), gdy przer¬wany został wywóz rosyjskiego włókna konopnego. Młode pędy zawierają glikozyd kapsulinę, stosowaną w chińskim lecznictwie ludowym.