Pages Menu

Categories Menu
Grzybiarzem być - czyli jak zbierać tylko jadalne grzyby
Zbieranie grzybów nie jest prostą sztuką. Zwykle była ona przekazywana z pokolenia na pokolenie. Kiedy jednak grzyby były jeszcze zagadką dla wszystkich - stosowano
Studio masażu: masaż rozluźniający Dąbrowa Górnicza
Na masaż rozluźniający mogą zdecydować się nie tylko osoby zawodowo trenujące sport. Po masaż rozluźniający mogą sięgać również Ci, którzy sport uprawiają amatorsko.
Szampony bez SLS. Naturalny szampon do włosów nawilżający bez SLS
Sodium Lauryl Sulfate jest to środek myjący, który należy do grupy silnych detergentów. Do tej pory znaleźć go można było w większości produktów do mycia,
Zdrowa dieta jesienią
Każdy kocha złotą polska jesień. A co, gdy nie jest aż tak kolorowa i ciepła? Wtedy warto odtworzyć na talerzu te piękne barwy jesieni! Ale pytanie, co jeść jesienią aby być zdrowym, a nie tylko
8 prostych sposobów na wzmocnienie układu odpornościowego
Zdrowe ciało oznacza zdrowy umysł. Jeśli masz zdrowe ciało, otrzymasz wszystkie korzyści płynące ze zdrowego umysłu. Dlatego właśnie zamierzam przedstawić Ci kilka
Czy można jeść sushi w ciąży? Odpowiadamy
Zachcianki w ciąży
Ciąża to niewątpliwie piękny, ale jednocześnie niełatwy czas. Przyszła mama boryka się bowiem z wieloma niedogodnościami, niewątpliwie także stresem związanym
Jak utrzymać zgrabną sylwetkę? 5 porad dla początkujących
Rozpoczęcie przygody ze zdrowym, aktywnym stylem życia może być wyjątkowo trudne. W końcu dla wielu z nas aktywność fizyczna jest uciążliwa i męcząca, a sama dieta

Posted by on wrz 4, 2017 in Zioła lecznicze |

Marzana barwierska

Marzana barwierska (Rubia tinctorum L., 2n = 22, 44) jest obco- pylną, zapylaną przez owady byliną z rodziny marzanowatych (Rubiaceae Juss.). Rośnie dziko w Europie Południowej, Azji Mniejszej, Iranie i Afganistanie, w ZSRR — na południowym wschodzie europejskiej części i w Azji Środkowej, nad brzegami rzek, kanałów nawadniających i wśród zarośli. W Związku Radzieckim głównym źródłem surowca są dzikie zarośla w Dagestanie. Uprawia się marzanę w Europie i Azji, w ZSRR — na Ukrainie i w Turkmenii.
Marzanę barwierską po raz pierwszy wprowadzono do uprawy w Azji Południowo-Zachodniej, później zrobili to starożytni Egipcjanie, Hindusi, Grecy i Rzymianie. Z marzany otrzymywano czerwony barwnik używany na Wschodzie przy wyrobie dywanów. Zabytki kultury materialnej Mongołów i Chakasów dowodzą, że barwa wełny nadana jej za pomocą marzany zachowuje się przez tysiąclecia. Pliniusz wspomina o używaniu marzany w Italii do barwienia -wełny i skór. Z Italii uprawa marzany przeniknęła do Francji, a stąd do Holandii, Niemiec i na Morawy. W Rosji, w po¬łowie ubiegłego wieku, uprawiano marzanę na Kaukazie Północ¬nym (Dagestan) i Zakaukaziu (Azerbejdżan), gdzie dawała ona rocznie od 120 do 140 tys. pudów surowca. Łodygi zużywano na paszę dla zwierząt. Wypieranie marzany jako źródła barwników z rynków europejskich rozpoczęło się w 1871 r., po pojawieniu się tańszych barwników syntetycznych, przede wszystkim alizaryny. Obecnie w ZSRR niewielkie plantacje marzany przeznaczonej dla produkcji dywanów zachowały się w pobliżu Baku, Derbentu i Sa- markandy.
Na lecznicze właściwości marzany barwierskiej zwrócili uwagę Hipokrates, Dioskurides, a następnie Galen, którzy zalecali ją do leczenia żółtaczki, krzywicy, gruźlicy i innych chorób. Podkreśla¬no zwłaszcza dobroczynny wpływ marzany na zrastanie się kości.
Znaczenie gospodarcze i lecznicze mają korzenie i kłącza marzany barwierskiej. Kłącza są długie, poziome, cylindryczne, często zdrewniałe, o kilku wierzchołkach wzrostu. Rozgałęziony korzeń, sięgający na głębokość do 35 cm, jest pokryty czerwonawą, rzadziej żółtawą lub szarą, odstającą korą.
Łodygi do 1,5 m długości, płożące się, silnie rozgałęzione, czwo-rograniaste, kłujące, szorstkie. Jasnozielone liście osadzone są po
4—6 w okółkach. Są one odwrotnie jajowate lub podługowato- eliptyczne, sztywne, od spodu na nerwie głównym włochatokolczaste.
Kwiaty zebrane w szczytowe lub boczne podbaldachy, żółtawo- zielone, drobne (o średnicy 1,5 mm). Korona lejkowata, prawie do nasady rozcięta na 4 lub 5 łatek. Kwitnienie w czerwcu — sierpniu, owoce dojrzewają we wrześniu. Na Ukrainie marzana owocuje zwykle w drugim roku życia. Owoc soczysty, jagodokształtny, początkowo czerwony, a po dojrzeniu czarny, długości
5—8 mm, najczęściej jednokomorowy. Po rocznym przechowywaniu nasion ich zdolność kiełkowania znacznie się obniża. Masa 1000 nasion 30—31 g.
Nasiona zaczynają kiełkować w temperaturze 8—10°C (optymalna 20—25°C). Wschody pojawiają się 5—15 dnia od wysiewu, a w warunkach nie sprzyjających — 30—40 dnia. Ulegają łatwo uszkodzeniu przez wczesne przymrozki i suszę. Korzenie i kłącza wytrzymują w zimie temperaturę do —18, —20°C. Długość okresu wegetacji wynosi 140—160 dni. Czasem rośliny owocują słabo w pierwszym roku życia, obficie — od 2—3 roku.
Jeden kwiat kwitnie 1—2 dni, kwiatostan 10—12 dni, cała ro¬ślina do 30 dni. Pyłek traci żywotność po 2—5 dobach. Okres od początku kwitnienia do dojrzewania owoców trwa 65—70 dni. Marzana zrzuca część zawiązków, do owocowania zachowuje się tylko 15—25%. Między plonem korzeni i części nadziemnych istnie¬je ścisła dodatnia korelacja.
Znaczenie gospodarcze i lecznicze. Korzenie marzany zawierają szereg substancji barwiących — glikozydów, antrachinonów i in. Barwniki te znane są pod nazwami: rubiacyna, rubianina, rubiaginą, rubiflawina, werantyna, rubirentyna i in. Mają barwę od różowej do purpurowej.
Surowiec leczniczy stanowią kłącza z korzeniami, zawierające oksymetyloantrachinony i ich pochodne (zawartość do 3,37%), kwasy cytrynowy, jabłkowy, winny i ruberytrynowy, cukry, biedko i pektyny. Opinie co do leczniczych właściwości poszczególnych substancji są sprzeczne (zwykle wymienia się glikozydy sub¬stancji barwiących lub kwas ruberytrynowy). Preparaty z korzeni i kłączy marzany barwierskiej (tabletki, Cistenal, Rubia Teep i Rubigan) , dzięki zdolności rozpuszczania szczawianów, fosforanów i moczanów, odkładających się w postaci kamieni i piasku w nerkach, przewodach moczowych i pęcherzu, stosuje się do leczenia kamicy moczowej.
W lecznictwie ludowym stosuje się marzanę barwierską jako środek ściągający i moczopędny. Dawniej stosowano ją przy krzywicy, chorobach stawów, zaparciach, żółtaczce i bólach gośćcowych w okolicach lędźwiowych.
Agrotechnika. Najlepszymi przedplonami marzany są: nawożo¬ne obsiane ugory, oziminy po obsianym ugorze, wcześnie zbierane rośliny pastewne, warzywne i przemysłowe. Marzana udaje się na lekkich i średnich luźnych glebach z głęboką warstwą orną. Podstawowym zabiegiem uprawowym jest jesienna orka na głę¬bokość co najmniej 27—30 cm. Przed orką stosuje się nawożenie organiczne lub mineralne: 20—30 t obornika lub kompostu, 45 kg N, 60 kg P2O5 i 60 kg K20 na 1 ha. Przed siewem pole bronuje się, następnie kultywatoruje na głębokość 6—7 cm z jednoczesnym bronowaniem.
Sieje się wiosną, gdy gleba ogrzeje się do temperatury 6—8°C. Odległość rzędów wynosi 45 lub 60 cm, głębokość siewu 3—5 cm. Ilość wysiewu przy 100-procentowej zdolności kiełkowania 15— 20 kg na 1 ha.
Przed sadzeniem kłączy robi się bruzdy głębokości co najmniej 8—10 cm. Kawałki kłączy długości 6—8 cm kładzie się na dnie bruzdy co 10—15 cm, od razu zasypuje i przywałowuje. Po wy- rzędowaniu się roślin przeprowadza się gracowanie, następnie 1—2 ręczne odchwaszczania i 3—4 spulchniania międzyrzędzi do zwarcia się rzędów. Jesienią zasiewy obredla się. Wczesną wiosną z plantacji dwuletnich usuwa się obumarłe części roślin i przed rozpoczęciem się wegetacji bronuje plantację średnimi bronami. Na początku wydawania pędów kultywatoruje się międzyrzędzia i dokarmia rośliny (30 kg nawozów azotowych i fosforowych na 1 ha).
Zbiór przeprowadza się w 2—3 roku życia roślin, późną jesienią po zakończeniu wegetacji lub wczesną wiosną przed jej wznowie-niem. Przed zbiorem kosi się części nadziemne i wywozi.z pola.
Korzenie i kłącza podoruje się pługiem bez odkładnicy lub wyorywaczem buraków, otrząsa z ziemi, usuwa resztki części nadziemnych, myje w chłodnej bieżącej wodzie lub w specjalnych bębnach płuczkowych i suszy w suszarni w temperaturze 40°C lub w pomieszczeniach z dobrą wentylacją. Wydajność masy powietrznie suchej do 25%.
Plon powietrznie suchych kłączy z korzeniami z 2—3-letnich plantacji waha się od 0,4 do 1—1,2 t z 1 ha, plon nasion — od 30 do 340 kg z 1 ha.