Substancje działające głównie na zakończenia nerwów ruchowych i czuciowych

Przez „czucie” przyjęto rozumieć zdolność organizmu do reagowania na różne bodźce. W medycynie specjalną uwagę poświęca się substancjom działającym porażająco na zakończenia nerwów czuciowych. Substancje te dzieli się na: porażające w pełnym znaczeniu tego słowa (znieczulające miejscowo) oraz chroniące aparat recepcyjny przed działaniem różnych bodźców (środki powlekające, ściągające, adsorbujące).
Środki powodujące miejscową utratę czucia nazwano znieczulającymi miejscowo. Należy do nich przede wszystkim kokaina — alkaloid krzewu południowoamerykańskiego Erythroxylon coca. Środki wykrztuśne mają duże znaczenie lecznicze przy kaszlu i zapaleniu dróg oddechowych. Przy kaszlu „wilgotnym” drogi oddechowe oczyszczają się z produktów stanu zapalnego, bakterii i różnych substancji drażniących. Środków wykrztuśnych jest wiele; do środków pochodzenia roślinnego należą: olejki lotne anyżu, kopru i kminku, kamfora, likopina -alkaloid zawarty w wielu roślinach z rodziny amarylkowatych i liliowatych, ziele Thermopsis i tymianku, korzenie prawoślazu, krzyżownicy, lukrecji i wielosiłu, liście babki zwyczajnej i podbiału.