Babka

W ZSRR wprowadzono do uprawy babkę zwyczajną  i babkę płesznik.
Babka zwyczajna jest byliną wysokości 15—40 cm, z niedużą rozetką liści odziomkowych dużych, szerokojajowatych, całobrze- gich, zaostrzonych na wierzchołku, z 3—9 nerwami. Rośnie wszę­dzie w Eurazji na przydrożach, polach i w ogrodach oraz na wy­sypiskach, na skrajach lasów i brzegach wód, rzadziej na łąkach. Wprowadzona do uprawy w Szwajcarii i w ZSRR (Ukraina). Kłą­cze krótkie, grube. Oś kwiatostanowa wzniesiona, drobno bruzd- kowana, naga lub z rzadka owłosiona, zakończona długim, cylin­drycznym, gęstym kłosem. Kwiaty drobne, niepozorne. Kielich złożony z 4 działek zrośniętych u podstawy. Korona nieopadająca, jasnobrunatna. Pręcików 4 z białymi nitkami i ciemnolila pyl- nikami, słupek 1. Kwitnie w czerwcu — wrześniu. Kwiaty zapy­lane są przez wiatr. Samozapy leniu zapobiega nie jednoczesne doj­rzewanie pylników i znamion. Przypadkowo mogą być zapylone przez owady. Podczas suchej pogody woreczki pyłkowe otwierają się, przed deszczem zamykają. Owocem jest jajowata torebka z 8—10 drobnymi, błyszczącymi, kanciastymi nasionami. Roślina wydaje przeciętnie od 8 do 60 tys. nasion. Nasiona szarobrązowe lub brunatne, różnego kształtu. Masa 1000 nasion 0,14—0,40 g.
Babka zwyczajna jest starą ludową rośliną leczniczą. W Chi­nach zbierano w celach leczniczych jej liście i nasiona przed po­nad 3000 lat. W chińskim lecznictwie ludowym stosowano nasiona babki zwyczajnej (cze-ciań-czy) jako środek wykrztuśny, moczo­pędny i leczący bezpłodność. Starożytna grecka i rzymska medy­cyna zalecały nasiona przy czerwonce. Lekarze perscy i arabscy zaczęli stosować babkę w X w. W rosyjskim lecznictwie ludowym leczono nasionami babki zawierającymi dużo śluzu stany zapalne żołądka i jelit oraz zaparcia. Liście zalecano przy ostrym zapaleniu oskrzeli, skaleczeniach, ropniach, urazach, oparzeniach, noc­nym moczeniu się, bólach zębów (płukanie odwarem lub przykła­danie nalewki do zęba). Sproszkowane nasiona stosują na wsi przy przewlekłych bie­gunkach, nieżytach jelit i czerwonce. Sok działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie przy użądleniu pszczół, os i trzmieli.
Wysuszone liście babki zwyczajnej (zawierają glikozydy, aukubinę i rinantynę, śluz, flawonoidy, karoten, witaminę C, gorycze i garbniki) w postaci naparu stosuje medycyna naukowa jako środek wykrztuśny. Mieszankę soków ze świeżych liści babki zwyczajnej i z ziela babki płesznika  przepisuje się przynieżytach żołądka z niedokwaśnością i przewlekłych biegunkach.
Preparat Plantaxglucin, otrzymywany z wodnego wyciągu z liści babki zwyczajnej, jest zalecany chorym na nieżyt żołądka z niedokwaśnością oraz na chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy z normalną lub obniżoną kwaśnością (przeciwwskazany przy nad- kwaśności). Maść 10-procentowa z liści babki na oleju brzoskwiniowym i wazelinie jest oferowana jako środek gojący rany i an- tyseptyczny.
Klinicznie stwierdzono dodatnie działanie wyciągów z liści babki w przypadkach neurastenii, stwardnienia tętnic, przewlekłego zapalenia pęcherzyka żółciowego, chorób dróg oddechowych, kokluszu, gruźlicy płuc i przewlekłego zapalenia nerek. Plantago psyllium (babka płesznik) jest rośliną roczną, krótko owłosioną, wysokości 10—40 cm, z niedużym, wrzecionowatym korzeniem. Rośnie w krajach śródziemnomorskich, Etiopii i na Zakaukaziu (Azerbejdżan), zawleczona do RFN, Ameryki Południowej i Australii Południowej, uprawiana w krajach śródziemnomorskich, Indiach, Japonii i ZSRR (Ukraina). W Polsce nie rośnie i nie będzie uprawiana.
Gatunek ten ma rozgałęzioną łodygę, w górnej części gęsto gruczołowato owłosioną, liście małe, naprzeciwległe, równowąskie, całobrzegie, owłosione. Drobne kwiaty zebrane są w nieduże kło­sy. Korona rurkowata, owłosiona. Pręcików 4, słupek 1. Roślina obcopylna, zapylana przez wiatr. Kwitnie w lipcu. Nasiona doj­rzewają w sierpniu. Owocem jest elipsoidalna torebka z dwoma nasionami, otwierająca się wieczkiem. Nasiona łódkowate, gład­kie, błyszczące, ciemnobrązowe, po namoczeniu pokrywające się śluzem. Masa 1000 nasion 0,4—1,0 g. Sok stosowany jest w tych samych przypadkach co sok babki zwyczajnej. Nasiona, całe lub tłuczone, przepisuje się jako środek przeczyszczający. Wysuszony śluz nasion dał w badaniach klinicz­nych dobre wyniki jako środek przeczyszczający przy zaparciach, przewlekłych zapaleniach okrężnicy i zwiotczeniu jelit. Miksturę z nasion (1: 10) i odwar (4 : 200) stosuje się jako środek powle­kający i przeciwzapalny w chorobach jelit.W przemyśle babkę tę ceni się jako środek do apretury tkanin i glansowanego barwnego papieru; używana jest także w dru­karstwie, produkcji lodów i in. Stany Zjednoczone importują od czasu do czasu jej nasiona z Indii, Japonii i Francji.